Amersfoort, Kamp | Een SD-kamp voor strafgevangenen |
Antifascist | Iemand die zich verzet zich tegen uitingen van het fascisme |
Antisemitisme | Afkeer van joden, of jodenhaat |
Appèl | Het dagelijks verzamelen en tellen van de gevangenen |
'Arbeitseinsatz' | Gedwongen tewerkstelling, veelal in Duitsland |
'Arbeitskommando' | Een groep gevangenen die hetzelfde werk moet doen. |
Ariër | Iemand die volgens de Nazi-ideologie tot het Arische ras behoort, zoals Duitsers en andere blanke Noord-Europeanen mits zij niet joods zijn |
'Aufseherinnen' | Vrouwelijke hulpbewakers |
'Aussenkommando' | Zie Buiten-kommando |
Bonkaart | Een kaart met bonnen waarmee voedsel, textiel etc. gekocht kan worden |
Buiten-kommando | Een groep gevangenen die buiten het kamp werkt onder bewaking van de SS |
Bunker | De zwaar versterkte gevangenis binnen het prikkeldraad van Kamp Vught |
Censureren | Het controleren van brieven aan en van gevangenen |
Civilist | Zie: Zivilist |
Concentratiekamp | Kamp waarin machthebbers tegenstanders en mensen die zij minderwaardig achten, opsluiten: er zijn: werkkampen, doorgangskampen en vernietigingskampen |
Davids-ster | Zie Jodenster |
Deportatie/deporteren | Het wegvoeren van onschuldige burgers, die door de machthebber gevaarlijk geacht worden |
Distributie | Verdeling van schaarse producten o.a. via bonkaarten |
Doorgangskamp | Hier worden gevangenen opgesloten totdat ze naar een ander kamp gaan |
Engelandvaarder | Iemand die tijdens de bezetting clandestien naar Engeland probeert te komen |
'Entartete Kunst' | Kunstuitingen die volgens de Nazi´s verderfelijk zijn |
Executie | Voltrekking van de doodstraf |
Exercitie | Militaire (straf-)oefening |
'Facharbeiter(-in)' | Vakbekwaam arbeider (m/v) |
Fascisme | Rechts-revolutionaire beweging met autoritaire en antidemocratische beginselen |
'Fingerspitzengefühl' | Goed ontwikkelde fijne motoriek |
FKL | Frauen Konzentrations Lager = Concentratiekamp voor vrouwen
|
Fusilleren | Voltrekken van de doodstraf met een geweer of mitrailleur |
'Gemeinschaftsabend' | Feestelijke avond ter bevordering van de saamhorigheid onder de SS |
'Geplatzt' | Kampterm voor: weggewerkt of vernietigd |
'Häftling' | Gevangene |
'Häftlinge'-staf | Staf van gevangenen die leiding geven aan het Philips-Kommando |
'Hauptscharführer' | Onderofficier in de rang van Sergeant-majoor |
'Hauptsturmführer' | Officier in de rang van Kapitein |
HBS | Hogere Burgerschool, 5-jarige opleiding, vergelijkbaar met het Atheneum |
Holocaust | Algehele vernietiging van de joden in WOII (ook: Shoah) |
'Industriehof' | Omheind en bewaakt deel van het kamp met de werkbarakken |
Interneren | Gevangen nemen en in een kamp opsluiten |
Jodenster | Gele ster die joden vanaf april 1942 zichtbaar op hun kleding moesten dragen |
Joodse Raad | Door de Duitsers opgerichte Raad, bestaande uit in aanzien staande joden, die organisatorische taken hebben |
'Judenlager' | Deel van het kamp waar de joden verblijven |
'Judenrein' | Vrij van joodse bewoners |
'Kapo' = 'Capo' | In het verleden tot langdurige gevangenschap veroordeelde Duitser die werkzaam mag zijn als hulpbewaker in een concentratiekamp |
Kindertransport, het grote | Transport (van 6 en 7 juni ´43) waarmee ruim 1200 joodse kinderen, met 1 of 2 ouders, vanuit Vught naar Sobibor zijn vervoerd en daar om het leven gebracht |
Knijpkat | Een zaklamp (handdynamo) die licht geeft door te knijpen |
'Kommandantur' | Gebouw waarin het kantoor van de kampcommandant en de kampadministratie is gevestigd |
'Kriegswichtig' | Belangrijk voor de Duitse oorlogsvoering |
'Kristallnacht' | De nacht van 9 op 10 november 1938 toen in Duitsland een grootscheepse actie tegen de joden werd gevoerd: winkelruiten vernield, synagogen in brand gestoken, huizen geplunderd |
'Laufer' | Jonge gevangene die als boodschapper fungeert |
Marechaussee | Militaire politie die in de oorlog gewone politietaken uitvoert buiten de steden |
Melden, zich (voor joden) | Op bevel van de bezetter je op een bepaalde plaats en dag melden |
'Meldung' | Kampterm voor een strafaantekening |
Nationaal socialisme | Politieke en sociale stroming, die in de dertiger jaren opkwam in Duitsland. |
Nazi | Afkorting van ‘National sozialist´, meeloper van het nationaal socialisme |
Nazi regime | Heerschappij van het nationaal socialisme |
NSB'er | Lid of meeloper van de Nationaal Socialistische Beweging, vaak beschouwd als ‘landverrader´ |
'Oberscharführer' | Onderofficier in de rang van sergeant |
Onderduiken | Zich schuil houden op een onbekend adres om niet opgepakt te worden |
Orde Dienst | Door joodse gevangenen zelf in het leven geroepen groep die de orde moet bewaren |
Organiseren | Kampterm: “jezelf verschaffen wat je nodig hebt, op welke manier dan ook” |
'Paketsperre' | Tijdelijk verbod op het ontvangen van pakketten, als straf |
Persoonsbewijs | Identiteitsbewijs dat iedereen boven een bepaalde leeftijd verplicht bij zich moet dragen |
Philiprak | Voedzame hap, door Philips dagelijks verstrekt aan de werkers van het Philips-Kommando |
Philips-zivilist | Een burger die bij Philips werkt en in het kamp mag komen ten behoeve van de Philips-werkplaats |
Politiek gevangene | Iemand die gevangen genomen is wegens verzet tegen het nazi-regime |
Radio Oranje | Radiostation dat tijdens de oorlog uitzendingen verzorgt vanuit Londen voor Nederland |
Radiobuis | Een radiolamp, essentieel onderdeel van een radiotoestel |
'Radiotechniker' | Arbeider met ervaring in het maken van radio´s |
Razzia | Het samendrijven van bepaalde mensen, bijvoorbeeld joden of studenten, om ze op te pakken |
'Revier' | Het ziekenhuis op het kampterrein |
'Schreibstube' | Kantoor en administratie van de kampleiding |
'Schutzhaftlager' | Deel van het kamp waar strafgevangenen zijn ondergebracht; zowel politieke gevangenen als criminelen |
'Schutzhäftling' | Strafgevangene, zowel politieke gevangenen als criminelen |
SD | Afkorting van Sicherheits Dienst, de Duitse Nazi-politie |
SOBU | Werkplaats van Philips in Eindhoven, opgericht ter bescherming van het joodse personeel |
'Sperre' (Sper) | Verklaring dat iemand volgens de bezetter onmisbaar is |
SS | Militaire organisatie van het Nazi-regime. De SS beheert de meeste Duitse concentratie-kampen, ook kamp Vught |
SS'er | Lid van de SS |
Ster | zie Jodenster |
'Sturmbannführer' | Officier in de rang van Majoor |
Surrogaatkoffie | Koffievervanger van slechte kwaliteit |
Tijdschrijver | Werker van het Philips-Kommando die de productie per tijdseenheid moet bijhouden |
Transportlijst | Lijst met namen van gevangenen die op korte termijn op transport zullen gaan |
Tuchthuis | Gevangenis voor heropvoeding |
Uittreden bij appèl | Op bevel naast de rij van aangetreden gevangenen gaan staan |
'Vernichtung' | Vernietiging van alle joden |
Vernietigingskamp | Kamp dat is ingericht om mensen te vermoorden |
'Verwalter' | Door de Nazi´s aangestelde toezichthouder |
'Verwaltung' | Onderdeel van de kampleiding dat het beheer voert |
Voorman | Gevangene die leiding geeft aan een afdeling |
'Wachbatallion' | Aparte SS-eenheid met bewakingstaken in de wachttorens rond het kamp |
Werkkamp | Kamp waar gevangenen worden ondergebracht die daar moeten werken. Soms tot ze er dood bij neervallen |
Westerbork, Kamp | Doorgangskamp voor joden, op de Drentse heide. Vandaar zijn vele duizenden mensen naar vernietigingskampen weggevoerd |
'Zivilist' | Burger die werkzaam is in het kamp |