Politiek gevangene

Bram de Wit
Technisch leider
39 jaar

Bram de Wit, ingenieur bij de Provinciale Waterstaat in Groningen, wordt in februari 1943 samen met andere leidinggevende provinciale ambtenaren opgepakt. Zij hebben onder meer hun personeel openlijk aangespoord om zich te verzetten tegen bepaalde maatregelen van de bezetter. Via de gevangenis in Groningen komt hij in Kamp Vught.

De eerste tijd
Ir. De Wit wordt meteen geplaatst bij het stenensjouwers-Kommando. Het werk is slopend. Maar hij heeft geluk. Op een dag worden tijdens het appèl gevangenen met een technische opleiding gevraagd uit te treden. Zij worden op een lijst gezet voor werk bij Philips. Met de eerste 80 mannen van het Philips-Kommando zit hij een dag later bruikbare resten te peuteren uit het puin van de gebombardeerde Philips-fabrieken. Na korte tijd wordt hem door de Philips-leiding gevraagd de technische leiding van de werkplaats op zich te nemen.

Uit: Oudejaarsgedichten van de Nachtwacht.Hij stapt hier rond met groote stappen
Een kladblok in zijn hand geklemt
Zijn ogen naar de grond geslagen
Zoo tippelt hij van tent naar tent

De Häftlinge-staf

De Häftlinge-staf
Nu zit De Wit in een positie dat hij zich ook kan inzetten voor anderen. Samen met Wissink, die met hem en Arie Heijkoop de Häftlinge-staf vormt, zorgt hij ervoor dat zo veel mogelijk gevangenen een plaats krijgen onder de relatief veilige vleugels van de Philips-werkplaats. Zo regelt hij een plek op de afdeling paperclips voor een oudere Groningse boer die tot dan de hele dag zand moest kruien. Deze oude bekende zit in het kamp omdat hij in de gemeenteraad 'Leve de koningin!' heeft geroepen. En dat is door een NSB\'er: Lid of meeloper van de Nationaal Socialistische Beweging, vaak beschouwd als \'landverrader\'NSB-er verraden.

Het 'spel'

de Philips-leiding

Selectie
Niet iedereen die graag tot het Philips-Kommando zou willen behoren, kan geplaatst worden. De ruimte is immers beperkt en de selectie-commissie is streng. Samen met de Philips-leiding selecteert De Wit wekelijks nieuwe werkers voor de Philips Speciale Werkplaats. 'Een hels karwei...' zegt hij later, want een plaats voor de een betekent geen plaats voor een ander.

Slim plan
Op een dag bedenken De Wit en Wissink dat de Philips-werkbarakken 's nachts bewaakt zouden moeten worden. Daarvoor moet er een Nachtwacht komen. Tegelijkertijd geeft het de 'nachtwakers' de kans in een eigen barak ongestoord samen te zijn en rustig te slapen, zonder angst voor Kapo's en SS-ers. De Wit maakt daar vrienden voor het leven.

de Nachtwacht

Een uitstapje in boevenpak
In juni 1943 organiseert Laman Trip voor technisch leider De Wit een bliksembezoek aan de Apparaten-fabriek in Eindhoven. Dan kan hij - in streepjespak - zien hoe radiobuizen worden gemaakt. De meegekomen bewakers worden zoet gehouden met een stevige maaltijd en veel bier. Na het bezoek gaat De Wit terug naar het kamp. Hij doet geen poging om te ontvluchten.

Hoog bezoek
Al enkele dagen vóór 3 februari 1944 gaat er een gerucht door kamp Vught: Himmler komt! Reichsführer SS Heinrich Himmler, de gevreesde baas van alle concentratiekampen, komt inderdaad. Hij inspecteert ook het Philips-Kommando. Er zijn mooie producten en - soms vervalste! - grafieken te zien die een beeld geven van de productie. Himmler is onder de indruk; hij wil weten wie dit zo heeft georganiseerd.

Technisch leider Bram de Wit wordt opgeroepen. Bij het horen van zijn naam vraagt Himmler of hij familie is van Johan de Witt, Raadpensionaris in de Gouden Eeuw? De Wit bevestigt noch ontkent het. 'Dat was ik juist aan het uitzoeken toen ik opgepakt werd.' Himmler voert een kort gesprek met hem en bij het afscheid geeft Himmler hem een hand. '... in het kamp werd nog dagen over die hand gesproken' schrijft David Koker in zijn dagboek.

Een maand later wordt De Wit, met zijn Groningse collega's, op bevel van Himmler vrijgelaten. Enkele dagen na zijn vrijlating gaat de Duitse SD-politie opnieuw naar hem op zoek. Hij vlucht naar Eindhoven waar Philips hem een werkplek geeft bij het Bouwbureau. Daar zal niemand hem zoeken!
In september 1944 maakt hij de bevrijding in Eindhoven mee en neemt dienst in het geallieerde leger, waarmee hij Noord-Nederland helpt bevrijden. Na de oorlog werkt hij voor Philips in het buitenland.