Joods gevangene

Eva Sanders-Mendel
Samen in Vught
21 jaar

Eva Sanders wordt in april 1943 opgepakt omdat verraden is dat ze persoonsbewijzen heeft vervalst. Via de gevangenis in Scheveningen komt ze in Kamp Vught. Haar man Lou komt daar op dezelfde dag aan. Zij blijven daarna ook lange tijd samen in Vught.

Eva woont in Den Haag als ze zich in augustus 1942 moet gaan melden omdat ze joods is. Ze weet met veel moeite aan een vals persoonsbewijs te komen en gaat een tijd als Antje Feikema door het leven. Ze meldt zich niet. Maar al snel wordt ze verraden en opgepakt. Haar man Lou, waarmee ze een half jaar eerder is getrouwd, gaat vrijwillig mee. In de gevangenis zitten ze gescheiden, maar ze worden in dezelfde trein naar Vught gebracht. Daar komt Lou in het joodse mannenkamp, Eva bij de joodse vrouwen. Opnieuw zijn ze gescheiden van elkaar.

Over haar eerste indrukken van het kampleven in Vught zegt Eva het volgende:

woonbarak

In de joodse vrouwen barakken zitten ze allemaal bovenop elkaar: jonge moeders met kleine kinderen en ook oudere en zieke vrouwen. In één ruimte moeten luiers gedroogd, hapjes gekookt en ook gegeten worden. De slaapzaal hangt vol wasgoed en kleren, want er zijn geen kasten.

De joodse gezinnen die hier zijn aangekomen hadden bagage en etenswaren bij zich en dat ligt allemaal door elkaar. Zij dragen hun eigen kleding nog en de mannen worden niet kaalgeschoren. Vanaf april 1943 worden ze in grote aantallen op transport gezet naar Westerbork en dan met onbekende bestemming verder. Eva Sanders ziet met angst en beven de dag naderen dat ook zij op transport zal moeten.

Aan het werk
Als er vrouwen met ervaring als coupeuse worden opgeroepen voor een naai-kommando, meldt Eva Sanders zich. Het is een leugen want ze kan niet eens naaien. De echte coupeuses, die zich niet gemeld hebben, gaan kort daarna op transport naar Westerbork. Wekenlang doet Eva alsof ze naaien kan, bang voor ontdekking. Dan trekt ze de stoute schoenen aan en smeekt een baas bij Philips om daar te mogen werken. Ze wordt als een van de eerste joodse vrouwen bij de condensatoren geplaatst.

dagindeling

Ondanks het harde werken bij Philips heeft Eva het naar haar zin, want er staan een aantal voordelen tegenover. Eén daarvan is dat ze haar man Lou, die ook bij Philips werkt, wel eens tijdens een korte pauze kan ontmoeten. Maar er zijn ook andere voordelen. Kijk wat ze er over zegt:

Voor Eva en Lou Sanders is het van groot belang dat ze tijdens het werk bij Philips extra eten krijgen, want zij krijgen geen voedsel-pakketten van familie of vrienden. Al hun joodse bekenden zitten inmiddels in kampen of zijn ondergedoken. Zo hebben ze geen contacten meer buiten het prikkeldraad. Af en toe krijgen ze een pakket dat door burgers in Vught wordt verzorgd , en onder de dekmantel van het Rode Kruis in het kamp bezorgd wordt.

eten

Vrouwenbezoek
Op zondagmiddag is er soms 'vrouwenbezoek', dan kan Eva haar man even spreken. Zodra het poortje in het prikkeldraad rond het joodse vrouwenkamp door de Aufseherinnen wordt geopend stromen de mannen binnen. Het gesprek gaat vaak over onbelangrijke zaken want ze zijn met honderden tegelijk.
Als in de zomer 1943 de meeste joodse gevangenen Kamp Vught hebben verlaten, wordt het 'vrouwenbezoek' verboden. Het vrouwenkamp is grotendeels leeg en wordt opgevuld door niet-joodse (verzets-)vrouwen. Nu heet het Frauen Konzentrations Lager. Voortaan worden vrouwen en mannen gestraft als ze maar naar elkaar zwaaien. Eva past wel op.

Eva Sanders wordt met het laatste transport Philips-Joden in juni 1944 weggevoerd naar Auschwitz-Birkenau. In Auschwitz wordt de groep niet vergast. Eva moet als 'Facharbeiterin' naar een kamp bij Reichenbach om te werken bij Telefunken. Daar moeten ze in januari 1945 na een zwaar bombardement weer weg. Na een barre tocht langs verscheidene kampen in Duitsland, wordt Eva in mei 1945 bevrijd. Ook haar man Lou overleeft de oorlog, als enige van zijn hele familie. Het echtpaar krijgt twee zoons.